Kiedy warto sprawdzić obecność pasożytów z krwi a nie z kału?

- wtedy gdy wystepują typowe objawy a wyniki  z kału pozostają ujemne . . dlaczczego?

   Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) należy do grupy pasożytniczych nicieni jelitowych. Dorosłe osobniki mogą osiągnąć długość od 15 do 52 cm. Glista ludzka żywi się nabłonkiem niszczonej ściany jelita i substancjami zawartymi w treści jelitowej jak witaminy, białka, glukoza, tłuszcze i inne. Dzięki temu samice mogą składać nawet do 250 000 jaj dziennie, ale nie zawsze tak jest. Stany chorobowe z podwyższoną temperaturą, suplementy diety, konserwowana żywność (śmieciowa), leki mogą zmieniać środowisko - czyli pH przewodu pokarmowego i wtedy może nie dochodzić do wysiewu. Pasożyty tak jak każdy żywy organizm chroniąc swój gatunek przeczekują trudne warunki do rozmnażania się. 

Dlatego ! żeby badanie było wiarygodne NIE  WYKONUJEMY go, gdy jesteśmy: 

-> w trakcie leczenia innej choroby z powyższoną temperaturą

-> w czasie spożywania suplementów diety i różnych środków farmacutychnych

-> stosowania żywności mocno konserwowanej

-> i   żeby zwiększyć szansę wykrycia jaj pasożytów wykonujemy je co najmniej 3x 

      W jelicie cienkim człowieka glista może przeżyć ok. 1 roku i więcej. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową - najczęściej w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny. Źródłem zakażenia mogą być też niedomyte owoce lub warzywa, na których znajdują się jaja lub picie wody podczas kąpieli w stawie czy jeziorze. Na ryzyko spożycia jaj glisty ludzkiej narażone są zwłaszcza dzieci, które nie mają jeszcze wyrobionych nawyków higienicznych i wkładają do buzi brudne przedmioty z ziemi. Jaja mogą być też przyniesione do domu na butach, zabawkach, kółkach wózków. W tym przypadku mogą pozostawać na podłogach i dywanach.

Pierwsze objawy, które sygnalizują, że organizm zarażony jest pasożytami to: 

• brak apetytu,  nieświeży oddech,  nocne zgrzytanie zębami,  nerwowość
• alergie  - wysypki, łzawienie oczu i  katar ,  sine kręgi czy worki pod oczami
• bóle głowy, częstsze przeziębienia,  zaparcia lub biegunki 
• ból mięśni i stawów, chroniczne zmęczenie 
• Słaby rozwój fizyczny i psychiczny dzieci 

   Glista może, ale nie musi dawać objawów. Reakcja organizmu człowieka na obecność pasożyta zależy od wrażliwości osobniczej.W celu wykrycia zakażenia glistą ludzką nadal  badaniem referencyjnym - zalecanym jest mikroskopowe 3-krotne badanie kału. Zalecany mikroskop kontrastowo - fazowy, gdyż nie ma wtedy możliwoci pomylenia jaj pasożytów z pyłkami roślin a jest możliwość różnicowania jaj zapłodnionych i nie zapłodnionych (informacja czy jest samiec czy same samice).

 Wynik w badania mikroskopowego może wyjść tzw.  "Fałszywie ujemny"  wtedy gdy:

1.  ->  w naszych jeltach występuje tylko samiec (lub samce)
2.  ->  niedojrzałe samice, które jeszcze nie wysiewają
3.  ->  stare samice,  które już nie wysiewają.

 Wtedy wskazanym badaniem  jest oznaczenie w surowicy przeciwciał  przeciw Askaris lumbricoides. Wysokie miano p-ciał + objawy kliniczne, mogą sugerowąć jedną z trzech sytuacji jak opisano wyżej. W takim przypadku decyzja dalszego postępowania zawsze należy do lekarza.

Kał - to wciąż metoda referencyjna..!. Pasożyt składa jaja w jelitach, szukamy wiec ich tam, gdzie ich środowisko życia - w strawionej treści pokarmowej. Kał dostarczamy do laboratorium kilkakrotnie w ciągu dziesięciu dni  w celu uchwycenia momentu wysiewu. Uwaga ! Jednokrotny wynik ujemny świdczy o czystości jednej próbki - nie o czystości jelit! Procedury podają minimum trzykrotne badanie kału w odstępach jedno/dwudniowych - nie dłuższych!. W celu zwiększenia szans wykrycia jaj w kale zalecamy dostarczenie próbki kału zebranego z dwóch dni w jednym pojemniczku (przechowujemy wtedy kał z poprzedniego dnia w chłodnym miejscu).

  Przykład:  zebraną próbkę kału z jednego dnia przechowujemy w chłodnym miejscu -> do próbki dokładamy kał z drugiego dnia  i przynosimy do laboratorium -> w razie ujemnego wyniku - procedurę powtarzamy do 3 razy, robiąc 1-2 dniowe przerwy między zbiórkami. Kał powinien być zebrany do przystosowanych do tego pojemniczków (pojemnik z łopatką) -> do nabycia w aptece lub laboratorium i opisany imieniem i nazwiskiem.

Krew: morfologia ? -  przeciwciała w surowicy ?

• Wykonując morfologię krwi z rozmazem –  czasami możemy zauważyć podwyższoną liczbę eozynofili, nie jest to jednak potwierdzeniem obecności pasożytów. Ich zwiększona liczba może również wystąpić w chorobach alergicznych, w okresie zdrowienia z chorób o cięższym przebiegu i ...  innych.., ale warto to potwierdzić badaniem w kale.

 Przeciwciała p-Askaris w surowicy ?  

   Odpowiedzią zdrowego organizmu  na obecność pasożytów jest odpowiedź układu immunologicznego w postaci wytworzenia p-ciał przeciwko danemu pasożytowi. W tym przypadku przeciw Askaris lumbricoides (p-Gliście ludzkiej). Po wytruciu pasożytów powstałe p-ciała mogą utrzymywać się nawet do roku z tendencją spadkową  o ile w między czasie nie dojdzie do ponownego zakażenia (kontaktu z jajami pasożyta) i znowu podwyższenia liczby przeciwciał. Miano czyli wysokość p-ciał zależna jest : od ekspansji zarażenia (wielkości zarażenia), od sprawnej odpowiedzi immunologicznej i od koinfekcji. 

Obecność  p-ciał niezależnie od ich poziomu może świadczyć:

 - że infekcja toczy się w chwili obecnej (IgM)

- że może to być pozostałość z tendencją spadkową z dużo wcześniejszej infekcji (IgG)

- ! A świadczy napewno o tym, że  mieliśmy kontakt z danym pasożytem 

Zaleca się by każde badanie  z wysokimi p-ciałami w surowicy potwierdzone było  badaniem mikroskopowym kału. W innych przypadkach zawsze decyduje lekarz.

Badnie w kierunku owsicy 

Owsiki - małe, białe robaczki (ok. 1 cm) wystepujące u dorosłych, ale najczęściej u dzieci. Często możemy ich zauważyć na powierzchni uformowanego kału (ale tylko wtedy gdy kał oddajemy na suchą powierzchnięnp. nocnik, papier itd). Owsiki bytują w dolnych partiach jelita i tam wysiewają, dlatego metodą ich wykrycia jest wymaz z odbytu (zalecany u nas w LABO) lub metoda celofanu przyklejanego na noc do fałd odbytu ( dyskomfort dla dziecka). Zdarza się, że jaja owsika możemy również znaleźć w rutynowym badaniu kału. Kał przechodząc przez fałdy odbytu na swojej powierzchni może zawierać przyklejone jaja owsików, ale nie zawsze. Dlatego badaniem zalecanym jest wymaz z fałd odbytu (może być wykonany w domu lub w Labo) i badanie świeżego preparatu bezpośredniego i barwionego.

Procedura pobrania kału w kierunku owsicy opisana w artykule (na pierwszej stronie) "Jak przygotować się do badania"

Opracowała:

J. Czwarno spec. zdrowia publicznego (II st),  spec. diag. laboratoryjnej (II st),  na podstawie nabytej wiedzy, pracy na oddziale  parazytologii szpitala wojskowego oraz 36 letniej pracy i doświadczeniu w własnym LABOratorium. Wszystkie moje prace magisterskie i prace specjalizacyjne były na temat  pasożytów człowieka.