Oznaczenie kreatyniny  w przypadkowej próbce moczu jest  oznaczeniem stosowanym  w określaniu pracy  nerek oraz jako oznaczanie pomocnicze przy pomiarach stężenia innych substancji  oznaczanych w moczu i surowicy. Kreatynina jest produktem metabolizmu białek, nieenzymatycznego rozpadu fosforanu kreatyny. Jest obok mocznika jednym z dwu najważniejszych azotowych metabolitów przemian białkowych  wydalanych przez nerki w moczu. Stanowi  tym samym  jeden z głównych biochemicznych markerów monitorowania pracy nerek. Ilość wydalanej w ciągu doby kreatyniny zależy od masy ciała i płci i jest zmienna osobniczo. Dzienne wydalenie kreatyniny wynosi ok. 0,2 mmol/kg wagi ciała w przypadku szczupłego mężczyzny i ok. 0,15 mmol/kg w przypadku kobiet do 50 roku życia (czyli od 5 do 15 mmol/dobę w przypadku kobiet i od 5 do 25 mmol/dobę w przypadku mężczyzn). Jest wyższe u osób o silnej muskulaturze oraz osób spożywających duże ilości gotowanego mięsa. Ze względu na przesączanie w kłębuszkach nerkowych,  oznaczenie kreatyniny w przypadkowej próbce moczu może być wykorzystane do wstępnej oceny  funkcjonowania nerek.  Oznaczenia stężenia kreatyniny w przypadkowych próbkach moczu, są szczególnie istotne w sytuacjach, kiedy są wykonywane  rutynowo dla relatywizacji wykonywanych równolegle oznaczeń, np. stosunku  albumina/kreatynina u cukrzyków. Stężenia kreatyniny oznaczane w próbkach przypadkowych różnią się istotnie od stężeń określonych w DZM, jednakże stężenie kreatyniny mniejsze niż 1,8 mmol/l świadczy już o rozcieńczeniu moczu wodą.